สิ่งแอบแฝงที่มากับภาษีทรัมป์ 2.0 (1)

ลัทธิล่าอาณานิคมยุคใหม่ (neocolonialism) ชาติมหาอำนาจจะต่อต้านโลกหลายขั้ว ต่อต้านการแข่งขันเสรี และจะบีบให้ประเทศอื่นๆ ยอมรับข้อตกลงที่เอื้อประโยชน์แก่ตน

บทความนี้ยึดแนวคิดว่าการขึ้นภาษีสินค้านำเข้าหลายสิบประเทศทั่วโลก ไม่ใช่เพื่อแก้ปัญหาขาดดุลการค้าหรือปัญหาเศรษฐกิจของสหรัฐเท่านั้น มีวาระซ่อนเร้นที่สำคัญกว่านั้น

นักวิเคราะห์หลายคนพูดว่ารัฐบาลทรัมป์ใช้กำแพงภาษีเพื่อนำประเทศต่างๆ เข้ามาเจรจาต่อรองในเรื่องอื่นๆ ที่อาจไม่ใช่เรื่องการค้าเศรษฐกิจ เช่น ให้ซื้ออาวุธสหรัฐมากขึ้น ให้ถอยห่างจากจีนกับรัสเซีย ฯลฯ เป็นแนวทางเดียวกับไบเดน ที่รวมการค้าระหว่างประเทศเข้ากับความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ การค้าระหว่างประเทศของสหรัฐจึงไม่ยึดถือกลไกตลาดเสรี แต่สัมพันธ์โดยตรงกับการเมืองระหว่างประเทศ

วิธีสมัยไบเดน:

วิธีการของทรัมป์ 2.0 ที่ใช้วิธีเจรจาทวิภาคี ชวนให้คิดถึงวิธีของสมัยรัฐบาลไบเดนที่ใช้แนวทางนี้เช่นกัน

พฤษภาคม 2023 ประธานาธิบดีโจ ไบเดนประกาศจัดตั้งกรอบเศรษฐกิจอินโด-แปซิฟิก (Indo-Pacific Economic Framework หรือ IPEF) ในเบื้องต้นประเทศที่เข้าร่วมได้แก่ สหรัฐ ออสเตรเลีย ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ นิวซีแลนด์ อินเดีย และ 7 ชาติอาเซียนคือ ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ ไทย บรูไน อินโดนีเซีย มาเลเซีย และเวียดนาม รวมทั้งหมด 13 ประเทศ

หลักสำคัญคือรัฐบาลสหรัฐกำลังวางกรอบระเบียบเศรษฐกิจภูมิภาคใหม่ ประกาศว่า IPEF เป็นส่วนหนึ่งของยุทธศาสตร์อินโด-แปซิฟิกของตน

ลักษณะเด่นของ IPEF คือ สามารถเจรจาหัวข้อใดหัวข้อหนึ่งก่อน ความร่วมมือจะเกิดขึ้นทันทีในส่วนที่ตกลงกันได้ ไม่ต้องรอประเทศอื่นๆ ชัดเจนว่าคือการเจรจากับแต่ละประเทศเป็นรายๆ ส่วนใดทำได้ให้ทำก่อนเลย จึงมีลักษณะเจรจาไปเรื่อยๆ ทำข้อตกลงไปเรื่อยๆ แม้ยังพูดว่าเป็นการค้าเสรีแต่ไม่ใช่การค้าเสรีตามทฤษฎีการค้าเสรีดั้งเดิมที่โลกตะวันตกนำเสนอเรื่อยมา
ในอดีตรัฐบาลสหรัฐมักโจมตีจีนและประเทศต่างๆ ที่ไม่ยึดมั่นการค้าเสรี บัดนี้รัฐบาลสหรัฐต่างหากที่ถอยห่างจากการค้าเสรี เน้นการค้าทวิภาคีที่ขึ้นกับผลการเจรจาในแต่ละครั้ง

ในกรอบกว้าง IPEF เชื่อมโยงกับด้านอื่นๆ ของยุทธศาสตร์อินโด-แปซิฟิก จึงไม่ใช่เรื่องการค้าการลงทุนเท่านั้นแต่จะสัมพันธ์กับนโยบายความมั่นคง เรื่องที่รัฐบาลสหรัฐให้ความสำคัญ โดยเฉพาะการต้านจีน ในที่สุดจะกลายเป็นระบบเศรษฐกิจการเมืองภูมิภาคที่มีสหรัฐเป็นแกนนำนั่นเอง

จากการวิเคราะห์พบว่านโยบายกำแพงภาษีของทรัมป์ 2.0 คือ IPEF ที่ขยายเป็นระดับโลก ไม่มีการค้าเสรีแล้วมีแต่การค้าทวิภาคี เจรจาต่อรองเป็นรายๆ

มากกว่าเรื่องขาดดุลการค้า:

ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่าสิ่งที่ทรัมป์ 2.0 กำลังทำคือกระชับความเป็นอภิมหาอำนาจด้วยการเจรจาต่อรอง ตามแนวทางสัจนิยม (realism) ตั้งข้อสังเกตว่าอัตราภาษีตอบโต้หรืออัตราภาษีต่างตอบแทน (Reciprocal Tariffs) ที่ตั้งกับหลายสิบประเทศเป็นการคำนวณอย่างหยาบๆ ไม่สมเหตุสมผล ดังนั้นเป้าหมายจึงไม่น่าจะอยู่ที่ภาษีเท่านั้น การนำประเทศต่างๆ เข้ามาเจรจาเป็นเรื่องที่กล่าวถึงมากตั้งแต่ก่อนขึ้นภาษี ถึงกับพูดว่ารัฐบาลทรัมป์จะงดขึ้นภาษีหากคุยกันรู้เรื่อง ถ้าเป็นเช่นนี้ หมายความว่าสหรัฐได้ประโยชน์บางอย่างที่เท่าเทียมหรือมากกว่าภาษีที่ขึ้นใช่หรือไม่ บางประเทศทำได้ตามนั้นแล้ว เช่น อาร์เจนตินา น่าคิดว่ารัฐบาลอาร์เจนตินานำผลประโยชน์อะไรของชาติไปแลกกับการงดขึ้นภาษีรอบนี้

แน่นอนว่ารัฐบาลทรัมป์ต้องการลดขาดดุลการค้า พยายามแก้ไขปัญหานี้ แต่ประเด็นขาดดุลการค้าเป็นเพียงส่วนหนึ่งเท่านั้น รัฐบาลสหรัฐยังใช้ประเด็นนี้เพื่อเป้าหมายอื่นๆ ที่ไม่ใช่การค้า เช่น ให้ซื้ออาวุธสหรัฐมากขึ้น ให้ถอยห่างจากรัสเซีย ลดการค้าขายกับจีน ยอมให้สหรัฐเข้ามาตั้งฐานทัพ ฯลฯ

การที่ทรัมป์ใช้กำแพงภาษีกดดันรัฐบาลจีนเพื่อยอมให้บริษัทจีน ByteDance ขาย TikTok แก่สหรัฐเป็นตัวอย่างชัดเจน ทุกอย่างอยู่ที่การเจรจาต่อรอง และเป็นการเจรจาในทางลับที่ประชาชนเข้าไม่ถึง กว่าสังคมจะรู้ตัวก็ไปไกลแล้ว

สหรัฐเคยภาคภูมิใจว่าตัวเองเป็นผู้นำเทคโนโลยีโลก แต่ระยะหลังบางประเทศก้าวหน้ากว่าบางด้าน เช่น การผลิตชิปชั้นสูงของ TSMC บริษัทไต้หวันผู้ผลิตชิปตามสัญญา (Foundry) ที่ใหญ่ที่สุดในโลก TSMC ไม่ได้ออกแบบหรือขายชิปภายใต้แบรนด์ของตัวเอง เป็นโรงงานผลิตให้กับบริษัทอื่น ๆ ที่ออกแบบชิป เช่น Apple, NVIDIA, AMD, Qualcomm และอีกมากมาย

นักวิเคราะห์จีนชี้ว่าสิ่งที่รัฐบาลสหรัฐต้องการไม่ใช่แค่ให้บริษัทนี้มาตั้งโรงงานผลิตในอเมริกา เพื่อหลบภาษีนำเข้า เพิ่มการจ้างงานในอเมริกา ที่ต้องการจริงๆ คือให้บริษัทนี้เผยความลับเทคโนโลยี ทรัมป์ 2.0 จึงกดดันรัฐบาลไต้หวันไปกดดันบริษัทดังกล่าวอีกทอด ล่าสุดรัฐบาลไล่ ชิงเต๋อ (Lai Ching-te) ประกาศให้บริษัทดังกล่าวให้ความร่วมมือกับสหรัฐและตั้งโรงงานที่สหรัฐเพิ่มเติม น่าเห็นใจที่ไต้หวันพึ่งพาสหรัฐแทบทุกด้านโดยเฉพาะความมั่นคงทางทหาร เมื่อกองทัพไร้ความสามารถต้องพึ่งพาอาศัยสหรัฐ จึงได้แต่ยอมเฉือนผลประโยชน์ที่ควรอยู่กับไต้หวันให้มหาอำนาจ

กดดันให้แคนาดาเป็นของสหรัฐ:

กุมภาพันธ์ 2025 รัฐบาลทรัมป์ขึ้นภาษีสินค้านำเข้าแคนาดาทุกรายการ 25% (ยกเว้นน้ำมันขึ้น 10%) จัสติน ทรูโด (Justin Trudeau) นายกรัฐมนตรีแคนาดาประกาศตอบโต้ การที่รัฐบาลแคนาดายอมไม่ได้เพราะ แบงก์ชาติแคดานาประเมินว่าภาษีทรัมป์จะทำให้เงินเฟ้อพุ่ง สินค้าในประเทศแพงขึ้นมาก คนแคนาดายากลำบาก ทั้งๆ ที่แคนาดาเป็นพันธมิตรแต่โดนกระทำเหมือนศัตรู

นายกฯ ทรูโดกล่าวถึงการขึ้นภาษีโดยที่สหรัฐอ้างเรื่องแคนาดาไม่พยายามควบคุมยาเฟนทานิล (fentanyl) เข้าอเมริกาว่าแท้จริงแล้วสหรัฐต้องการใช้อำนาจเศรษฐกิจเพื่อต่อรองให้แคนาดายอมเป็นรัฐหนึ่งตามที่ทรัมป์ต้องการ

ในอีกวาระหนึ่ง จัสติน ทรูโด นายกรัฐมนตรีแคนาดากล่าวว่า รัฐบาลสหรัฐตั้งใจทำสงครามการค้าเพื่อทำลายระบบเศรษฐกิจแคนาดา ทำให้แคนาดายอมตกเป็นรัฐที่ 51 แต่การนี้แคนาดาจะอยู่รอดและเข้มแข็งกว่าเดิม เพราะนี่คือวาระปกป้องชาติบ้านเมือง “ไม่มีวันที่แคนาดาจะเป็นรัฐที่ 51” ของสหรัฐ ประกาศตอบโต้กำแพงภาษี คนอเมริกันต้องเจ็บปวดจากผลงานรัฐบาลของพวกเขาเอง คนอเมริกันจะตกงานและจ่ายแพงกว่าเดิม นโยบายของทรัมป์โง่เขลามาก ไม่น่าเชื่อว่ารัฐบาลสหรัฐจะทำร้ายพันธมิตรเพื่อนบ้านใกล้ชิดของตัวเอง

ด้านทรัมป์ 2.0 ให้เหตุผลว่าจำต้องยึดครองแคนาดาเพื่อความมั่นคงของสหรัฐและของนานาชาติ เพราะจะช่วยให้สหรัฐมีพลังอำนาจมากขึ้น มีแรงต้านปรปักษ์อย่างจีน รัสเซีย ดีกว่าปล่อยให้แคนาดาตกเป็นของจีน แม้ว่ารัฐบาลแคนาดาไม่เห็นด้วย คนแคนาดาต่อต้าน รัฐบาลสหรัฐจะเดินหน้าดำเนินการให้สำเร็จ แม้ต้องล้มรัฐบาลที่มาจาการเลือกตั้งตามระบอบประชาธิปไตย หรือด้วยกำลังทหาร ท้ายที่สุดต้องกลายเป็นรัฐที่ 51 อันสวยงามของสหรัฐ ซึ่งหมายถึงแคนาดาสิ้นชาติ

มีนาคม 2025 Melanie Joly รัฐมนตรีกระทรวงต่างประเทศแคนาดากล่าวอย่างน่าคิดว่า “สหรัฐอเมริกาที่ครั้งหนึ่งเคยเป็นพันธมิตรใกล้ชิด ตอนนี้เปลี่ยนไปแล้ว”

รัฐบาลสหรัฐครั้งหนึ่งที่มีบทบาทสำคัญปกป้องสมาชิกนาโต บัดนี้กลายเป็นภัยคุกคามร้ายแรงของสมาชิกนาโตเสียเอง ประกาศต้องการครอบครองกรีนแลนด์ของเดนมาร์ก ต้องการยึดครองประเทศอื่นตามแนวทางจักรวรรดินิยม แคนาดาต้องสิ้นชาติ

รัฐบาลแคนาดากำลังทำสิ่งที่ถูกต้องชอบธรรมมากที่สุด นั่นคือปกป้องอธิปไตย บูรณภาพแห่งดินแดน ต่อต้านศัตรูผู้รุกราน

13 เมษายน 2025

ชาญชัย คุ้มปัญญา

(ตีพิมพ์ใน คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่ 29 ฉบับที่ 10375 วันอาทิตย์ที่ 13 เมษายน พ.ศ. 2568)

-----------------

บรรณานุกรม :

1. Facing Trump’s threats, Canada shifts defense links away from US. (2025, March 21). Defense News. Retrieved from https://www.defensenews.com/global/the-americas/2025/03/20/facing-trumps-threats-canada-shifts-defense-links-away-from-us/

2. Trudeau condemns ‘dumb’ Trump trade war as Canada strikes back with tariffs. (2025, March 4). The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/us-news/2025/mar/04/trudeau-trump-tariffs-dumb

3. Trump’s Broad Canada-Mexico-China Tariffs, Explained. (2025, March 4). WSJ. Retrieved from https://www.globaltimes.cn/page/202503/1329450.shtml

4. White House. (2022, May 23). On-the-Record Press Call on the Launch of the Indo-Pacific Economic Framework. Retrieved from https://www.whitehouse.gov/briefing-room/press-briefings/2022/05/23/on-the-record-press-call-on-the-launch-of-the-indo-pacific-economic-framework/

-----------------