ทรัมป์คุกคามโลกเสรีประชาธิปไตย?

การที่ทรัมป์แสดงท่าทีเป็นมิตรต่อรัสเซีย จีน อาจไม่ปกป้องสมาชิกนาโต ชวนให้ตั้งคำถามว่าทรัมป์เป็นภัยคุกคามโลกเสรีประชาธิปไตยหรือไม่

            การอธิบายแนวนโยบายต่างประเทศของทรัมป์ สามารถมองผ่านหลักคิดของท่าน เป็นที่รับรู้กันทั่วไปว่าทรัมป์ไม่ยึดถือหลักประชาธิปไตยจริงจัง ประธานาธิบดีโจ ไบเดนพูดซ้ำหลายครั้งว่าทรัมป์กับ MAGA Republicans เป็นพวกสุดโต่ง ตีตราว่าเป็นพวกกึ่งเผด็จการ (semi-fascism) คุกคามบั่นทอนประชาธิปไตย

            เพราะไม่ยึดถือหลักประชาธิปไตย ไม่คิดส่งเสริมจริงจัง เรื่องนี้สะท้อนผ่านนโยบายต่างประเทศ

ทรัมป์เป็นมิตรกับรัสเซีย:

            ทรัมป์มักชื่นชมประธานาธิบดีปูตินแม้ในยามนี้ที่นาโตทำสงครามตัวแทนกับรัสเซีย เรื่องนี้อาจตีความว่าเป็นกุศโลบายทางการทูต เพราะผู้นำประเทศต้องให้ผลประโยชน์ชาติมาก่อน ความสัมพันธ์ใดๆ กับต่างชาติล้วนต้องส่งเสริมชาติตัวเองให้ดีขึ้น

            ทรัมป์พูดอย่างเปิดเผยว่าตนยินดีให้รัสเซียทำอะไรก็ได้กับชาติสมาชิกนาโตที่ไม่ยอมตั้งงบประมาณกลาโหมตามข้อตกลง ไบเดนสวนทันควันว่าเป็นเรื่องที่ “โง่เขลา น่าละอายและไม่ใช่ความคิดอย่างอเมริกัน” ("dumb", "shameful" and "un-American") ตราบใดที่ตนเป็นประธานาธิบดีจะขอปกป้องสมาชิกนาโตอย่างถึงที่สุด

            Antonio Tajani รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศอิตาลีกล่าวถึงเรื่องนี้ว่าคำพูดของทรัมป์เป็นแค่ “คำพูดติดตลกช่วงหาเสียง” (electoral campaign joke)

            การเป็นมิตรนี้ดูจริงจัง กันยายน 2024 ทรัมป์กล่าวว่าถ้าเขาชนะเลือกตั้งจะดำเนินนโยบายเป็นมิตรกับรัฐบาลรัสเซียกับจีน ผมไม่คิดว่าพวกเขาเป็นศัตรู

            ในกรณีรัสเซียดูน่าเชื่อถือพอควร ส่วนกรณีจีนนั้นทุกคนทราบดีว่าหลายครั้งที่คำพูดของทรัมป์เชื่อถือไม่ได้ ช่วงเป็นประธานาธิบดีสมัยแรกเล่นงานจีนด้านเศรษฐกิจ ขึ้นภาษีนำเข้าสินค้าจีน 20-30% เกิดการตอบโต้ไปมากับจีนอย่างหนักในช่วงนั้น ล่าสุดแสดงท่าทีจะขึ้นภาษีอีก ส่วนประเด็นไต้หวันต้องการแบ่งแยกดินแดนไม่เด่นเท่าสมัยไบเดน อาจตีความว่าจะขัดแย้งจีนเรื่องการค้าการลงทุนมากกว่าเรื่องไต้หวัน

            รวมความแล้ว เรื่องทรัมป์แสดงท่าทีเป็นมิตรกับผู้นำรัสเซียกับจีนถูกพรรคเดโมแครทใช้เป็นหลักฐานว่าทรัมป์ไม่ใช่ฝ่ายประชาธิปไตย จริงๆ แล้วทรัมป์ยึดถืออำนาจนิยม หวังปกครองประเทศ มีอิทธิพลโลกแบบนักอำนาจนิยมทั้งหลาย (รัสเซียกับจีนถูกกล่าวหาเช่นนี้)           

ไม่ปกป้องยูเครนเท่ากับไม่ปกป้องประชาธิปไตย:

            ตั้งแต่เริ่มสงครามยูเครน นาโตกับยูเครนพูดเป็นเสียงเดียวกันว่าสงครามยูเครนไม่ใช่เรื่องระหว่างยูเครนกับรัสเซียเท่านั้น เป็นสงครามระหว่างฝ่ายประชาธิปไตยกับอำนาจนิยม เป็นเหตุผลหลักข้อหนึ่งที่นาโตปล่อยให้ยูเครนแพ้ไม่ได้ หากแพ้จะส่งสัญญาณให้ประเทศอำนาจนิยมฮึกเหิม รุกรานประเทศอื่นๆ อีก

            ถ้าศึกนี้สหรัฐเป็นฝ่ายถอยก่อนจะมีคำพูดว่า “ฝ่ายประชาธิปไตยแพ้” หรืออาจตีความว่ารัฐบาลสหรัฐเตรียมทางลงไว้แล้ว

            ทรัมป์พูดว่าหากเป็นประธานาธิบดีอีกครั้งจะยินดีสงบศึกกับรัสเซียด้วยเงื่อนไขที่ยูเครนเสียเปรียบ

            หากสงครามยูเครนยุติมีทั้งข้อดีกับข้อเสีย

            ข้อดีคือหยุดการสูญเสียบาดเจ็บล้มตายที่สองฝ่ายน่าจะเสียชีวิตนับแสนแล้ว ยูเครนไม่ต้องพังพินาศมากกว่านี้ สามารถเข้ากระบวนการฟื้นฟูประเทศ ประชาชนยูเครนหลายล้านคนที่อพยพหนีภัยสงคราม ต้องอยู่อย่างยากลำบากไร้อนาคต ได้กลับประเทศสร้างตัวสร้างอนาคตอีกครั้ง สมาชิกนาโตทั้งหลายสามารถนำงบประมาณมหาศาลที่ช่วยยูเครนมาพัฒนาชาติในด้านต่างๆ รวมทั้งการเตรียมกองทัพให้เข้มแข็งขึ้นด้วย

            ข้อเสียคือแผนบั่นทอนทำลายรัสเซียชะงักตามยุทธศาสตร์สงครามไฮบริด ภัยคุกคามรัสเซียยังไม่สิ้นและอาจร้ายแรงยิ่งขึ้นถ้ายึดว่ารัสเซียมีเป้ายึดครองยุโรป

            มีนาคม 2024 ประธานาธิบดีไบเดนกล่าว “คำแถลงนโยบายประจำปี” (State of the Union) 2024 ความตอนหนึ่งว่าปูตินรัสเซียบุกยูเครน ทั่วยุโรปปั่นป่วนและน่าจะทำสงครามต่อไป ถ้าเรายืนเคียงข้างและให้อาวุธยูเครนจะสามารถหยุดรัสเซีย โดยไม่มีทหารอเมริกันที่นั่นและจะเป็นเช่นนี้ต่อไป แต่อดีตประธานาธิบดีคนก่อน (ทรัมป์) พูดยินยอมให้รัสเซียทำอะไรก็ได้ตามที่ปูตินต้องการ ซึ่งเท่ากับยอมจำนนต่อผู้นำรัสเซีย เป็นคำพูดอันตรายและรับไม่ได้

            ถ้าสหรัฐเดินจากไปยูเครนจะตกอยู่ในอันตราย ตามมาด้วยยุโรป โลกเสรีทั้งมวล พวกต่อต้านเราจะฮึกเหิม เราจะไม่เดินจากไม่ยอมจำนน

            หลายคนพูดเป็นเสียงเดียวกันว่าสงครามยูเครนยุติได้ด้วยการเจรจาเท่านั้น ทรัมป์เปิดทางยินดีรับเงื่อนไขที่ยูเครนเสียเปรียบ (มิถุนายน 2024 ปูตินย้ำเงื่อนไขสงบศึกคือยูเครนต้องไม่ร่วมนาโต รัสเซียได้ครอง 4 จังหวัดทางฝั่งตะวันออกกับทางตอนใต้ของยูเครน นาโตเลิกคว่ำบาตรรัสเซีย) อันที่จริงแนวทางนี้ไม่ใช่ของทรัมป์ มีการถกเงื่อนไขทำนองนี้ในนาโตอยู่ก่อนแล้ว

            ไม่ว่าจะใช้วิธีการใด หากรัฐบาลสหรัฐถอยน่าจะวิพากษ์ได้ว่าฝ่ายประชาธิปไตยยอมแพ้

            ถ้าเกิดขึ้นจริง เรื่องนี้สะเทือนฝ่ายประชาธิปไตยโลกแน่นอน

ทรัมป์สงวนสิทธิ์ปกป้องสมาชิกนาโต:

            การที่ยูเครนไม่เป็นสมาชิกนาโตสามารถใช้เป็นข้ออ้างว่านาโตไม่จำต้องทุ่มทุกอย่างเพื่อยูเครน ในมุมมองที่กว้างกว่ายูเครน กุมภาพันธ์ 2024 บนเวทีปราศรัยหาเสียงทรัมป์กล่าวว่าตน ยินดีให้รัสเซียทำอะไรก็ได้กับชาติสมาชิกนาโต ที่ไม่ยอมตั้งงบประมาณกลาโหมตามข้อตกลงนาโตรวมถึงสงคราม และสหรัฐจะไม่ปกป้องสมาชิก ชี้ว่าพวกที่ตั้งงบกลาโหมต่ำเอารัดเอาเปรียบสหรัฐ

            ด้านเยนส์ สโตลเทนเบิร์ก (Jens Stoltenberg) เลขาธิการนาโตขณะนั้นออกมาพูดทันทีว่านาโตพร้อมปกป้องทุกประเทศที่เป็นสมาชิก หลังทรัมป์สนับสนุนให้รัสเซียโจมตียุโรปและสหรัฐอาจจะไม่ปกป้อง ตนหวังว่าไม่ว่าใครจะชนะเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐจะยังคงยึดมั่นความเป็นพันธมิตรนาโตอย่างเข้มแข็ง

            อันที่จริงแล้วหากชาตินาโตยุโรปถูกโจมตี รัฐบาลสหรัฐจะไม่ส่งกองทัพเข้าปกป้องก็ได้ เพราะนาโตไม่สามารถสั่งรัฐบาลสหรัฐแม้มีสนธิสัญญาก็ตาม นาโตจึงสั่นคลอนจากท่าทีของทรัมป์

            ด้านรัฐบาลโปแลนด์ ฝรั่งเศสและเยอรมันประกาศ อียูจะกระชับความร่วมมือด้านการป้องกันประเทศ ต้องพึ่งพาตัวเองมากขึ้น

            จะเห็นว่าโปแลนด์ตื่นเต้นทันทีหลังทรัมป์กล่าวว่าตนจะขอให้รัสเซียทำสงครามกับชาติสมาชิกนาโตที่ไม่ยอมตั้งงบประมาณกลาโหมตามข้อตกลง โปแลนด์อยู่ในจุดที่รัสเซียน่าจะเข้าโจมตีจึงกังวลมากกว่าสมาชิกนาโตอื่นๆ

            ประธานาธิบดีไบเดนกล่าวย้ำทันทีว่าทรัมป์เปิดไฟเขียวให้ปูตินก่อสงครามต่อไป ซึ่งอาจหมายถึงการรุกรานโปแลนด์กับประเทศในแถบบอลติก (Baltic states- เอสโตเนีย ลัตเวีย ลิทัวเนีย)

            รัสเซียจะยึดครองยุโรปเป็นเรื่องอีกนานและอาจไม่เกิดขึ้น แต่ชี้ให้เห็นทัศนคติของทรัมป์ อย่างไรก็ตามควรคิดว่าอาจไม่ทำตามนั้นจริง เป็นเพียงวิธีการพูดเพื่อกระตุ้นให้คนสนใจ ในที่สุดสหรัฐต้องการนาโตเช่นเดียวกับที่นาโต้ต้องการสหรัฐ การพูดของทรัมป์ในช่วงหาเสียงก็เพื่อคะแนนเสียงเท่านั้น ถึงเวลาจะเปลี่ยนแปลงอย่างไรก็ได้ มีเหตุผลข้ออ้างเสมอ

            การที่ทรัมป์แสดงท่าทีเป็นมิตรต่อรัสเซีย จีน และอาจไม่ปกป้องสมาชิกนาโตยังมีข้อสงสัยหลายจุด แต่ชวนให้ตั้งคำถามว่าทรัมป์เป็นภัยคุกคามโลกเสรีประชาธิปไตยหรือไม่ เพราะสอดคล้องกับหลักคิดความไม่เป็นประชาธิปไตยของท่าน ทำไมสหรัฐต้องจ่ายราคาหนักเพื่อปกป้องประชาธิปไตยต่างแดน ชาติประชาธิปไตยทั้งหลายต่างหากต้องช่วยแบกรับงบกลาโหมสหรัฐ ช่วยซื้อใช้อาวุธ MADE IN USA มากขึ้น

20 ตุลาคม 2024
ชาญชัย คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่ 28 ฉบับที่ 10201 วันอาทิตย์ที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2567)

-----------------------

บรรณานุกรม :

1. Biden slams Trump criticism of Nato as 'shameful'. (2024, February 14). BBC. Retrieved from https://www.bbc.com/news/world-us-canada-68286645

2. Here’s the full transcript of President Joe Biden’s State of the Union address. (2024, March 7). Market Watch. Retrieved from https://www.marketwatch.com/story/heres-the-full-transcript-of-president-joe-bidens-state-of-the-union-address-4af8a940?mod=mw_latestnews

3. Nato chief says Trump remarks may put US and EU lives at risk. (2024, February 10). The Guardian. Retrieved from https://www.theguardian.com/world/2024/feb/11/nato-chief-jens-stoltenberg-promises-forceful-response-to-attack-as-trump-remarks-dismissed

4. Poland, France and Germany vow to make Europe stronger as fears grow over Russia and Trump. (2024, February 13). AP. Retrieved from https://apnews.com/article/france-germany-poland-tusk-f40604859d6efba833a6895dcc95bffe

5. Trump says he would ‘encourage’ Russia to attack NATO allies who don’t pay up. (2024, February 11). Politico. Retrieved from https://www.politico.eu/article/trump-says-he-would-encourage-russia-to-attack-nato-members-that-dont-pay-enough/

6. Trump Says US Will Get Along Well With Russia, China After He Wins Election. (2024, September 17). Sputnik Globe. Retrieved from https://sputnikglobe.com/20240917/trump-says-us-will-get-along-well-with-russia-china-after-he-wins-election-1120173384.html

7. Western officials criticise Trump's Nato comments. (2024, February 12). The National News. Retrieved from https://www.thenationalnews.com/world/2024/02/11/western-officials-criticise-trumps-nato-comments/

-----------------

โพสต์ยอดนิยมจากบล็อกนี้

อุดมการณ์ทางการเมือง (1) นิยาม อุดมการณ์ทางการเมือง

อุดมการณ์ทางการเมือง (2) อุดมการณ์เสรีนิยม

กำเนิด “รัฐสมัยใหม่” ตัวแสดงเอกของโลก