BRICS คือขั้วต่อต้านฝ่ายสหรัฐ?
สหรัฐตีความว่าคือการรวมตัวของฝ่ายต่อต้าน ความจริงคือจุดยืนของสมาชิก BRICS หลากหลาย บางประเทศเลือกที่จะอยู่ทั้ง 2 ข้าง BRICS คืออีกหนึ่งกลุ่มหนึ่งโอกาส
รัฐบาลสหรัฐกับพวกกังวล
BRICS กำลังสร้างขั้วเปลี่ยนระเบียบโลกให้เป็นอย่างที่พวกเขาต้องการ
ความเข้าใจสำคัญคือระเบียบโลกปัจจุบันเป็นแนวทางตามแบบชาติตะวันตกที่พวกเขาได้ประโยชน์สูงสุด
ตีความว่า BRICS มีผลเปลี่ยนระเบียบโลกบั่นทอนผลประโยชน์พวกเขา
ไม่ว่าจะตั้งใจหรือไม่การที่กลุ่มมีสมาชิกเพิ่ม 6 ประเทศ
(และน่าจะเพิ่มขึ้นอีก) ยิ่งสร้างความกังวล เพราะกลุ่มที่ใหญ่ขึ้น
มีอิทธิพลมากขึ้น ลดอำนาจอิทธิพลของขั้วฝั่งสหรัฐ
ระเบียบโลก
“ไม่คงที่” เปลี่ยนแปลงเสมอ รัฐบาลสหรัฐกับพวกพยายามจัดระเบียบโลกให้ตรงความต้องการมากที่สุด
เป็นเหตุผลสำคัญที่รัฐบาลสหรัฐทุกชุดให้ความสำคัญความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ
เข้าพัวพันประเด็นต่างๆ ทั่วทุกมุมโลก มีข่าวสัมพันธ์กับประเทศต่างๆ อยู่เสมอโดยเฉพาะข่าวใหญ่ข่าวเด่น
ด้วยความที่ระเบียบโลกคือผลประโยชน์แห่งชาติ
ไม่เพียงรัฐบาลสหรัฐกับพวกสนใจเข้าพัวพัน ประเทศอื่นๆ
โดยเฉพาะประเทศมหาอำนาจอย่างจีน รัสเซีย
แม้กระทั่งอินเดียหวังเปลี่ยนระเบียบโลกที่ก่อประโยชน์ต่อตนเช่นกัน ความเป็นไปของโลกจึงเกี่ยวข้องกับระเบียบโลกที่มีอยู่และกำลังเปลี่ยนแปลง
นำสู่การเผชิญหน้าแข่งขันช่วงชิงและจะเป็นเช่นนี้อีกนานเท่านาน
หวังเพียงอยู่ในระดับที่ควบคุมได้ ไม่เป็นเหตุเกิดสถานการณ์วิกฤตร้ายแรง
รู้ดีว่าอยู่คนละขั้วแต่พยายามไม่ยั่วยุ :
เซอร์เกย์
ลาฟรอฟ (Sergei Lavrov) รัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศรัสเซีย
กล่าวอย่างน่าสนใจว่าโลกกำลังเห็นองค์กรที่ซื่อสัตย์ต่อหุ้นส่วน
ไม่มีใครมีสิทธิพิเศษกร่างกว่าคนอื่น ยินดีต้อนรับประเทศที่มีระบอบปกครองแตกต่างยึดค่านิยมลักษณะเฉพาะ
สามารถร่วมมือกันในลักษณะเครือข่าย (network)
พูดคุยหารือบนความเท่าเทียมแม้ต่างวัฒนธรรม
ยอมรับว่าทุกชาติล้วนตัดสินอนาคตของตนเอง มีแนวทางพัฒนาหลากหลาย BRICS
ทำหน้าที่เป็นตัวกลางแสวงจุดร่วมในทุกเรื่องแม้กระทั่งเรื่องที่ซับซ้อนที่สุด ดังนั้นสมาชิก BRICS ไม่มีใครคิดสร้าง “ผู้เป็นเจ้าร่วม”
(collective hegemon) และไม่ใช่การสร้างขั้วตามแบบสงครามเย็น
หากจะเอ่ยถึงการแบ่งฝ่ายสร้างขั้ว
รัฐบาลสหรัฐกับพวกต่างหากที่พยายามทำเช่นนี้ แบ่งมิตรสร้างศัตรู
ข้อนี้เป็นที่รับรู้กันทั่วไป
ข้อมูลขัดแย้ง BRICS ไม่ใช่กลุ่มต่อต้าน
:
หากพิจารณารายชื่อสมาชิกเริ่มต้น 5 ประเทศ
อินเดียซึ่งอยู่ในกลุ่ม Quad (Quadrilateral Security Dialogue) ประกอบด้วยสหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย ญี่ปุ่นและอินเดีย
ล้วนเป็นประเทศที่มีอิทธิพลอำนาจสูง ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย เป็นเวทีหารือด้านความมั่นคงของ
4 ประเทศดังกล่าว
ดังนั้นการที่อินเดียเป็นสมาชิกทั้ง
BRICS กับ Quad
เป็นหลักฐานชิ้นหนึ่งว่าเมื่อเริ่มต้น BRICS
ไม่ใช่ขั้วต่อต้านอเมริกา
ดังนั้น ไม่น่าจะถูกต้องถ้าตีความว่าการขยายสมาชิกจาก
5 เป็น 11 คือการขยายตัวของขั้วต่อต้านสหรัฐกับพวก
BRICS ที่อยากเป็นตัวของตัวเอง:
ความตั้งใจสำคัญยังอยู่ที่หาช่องทางพัฒนาตัวเอง
แต่สำหรับบางประเทศความร่วมมือทางเศรษฐกิจมักสัมพันธ์กับการเมืองระหว่างประเทศ
เพียงแค่คำว่า “เป็นประชาธิปไตยหรือไม่” เท่านี้อาจส่งผลแตกต่างมากแล้ว ดังนั้นเมื่อ
“ยาก” จะร่วมมือกับตะวันตกย่อมต้องหาช่องอื่นๆ หรือหากเข้าได้ทุกกลุ่มก็น่าจะเลือกร่วมมือกับทุกกลุ่ม
หากวิเคราะห์อย่างเป็นเหตุเป็นผล
รัฐบาลของแต่ละประเทศจะพิจารณาบริบทว่าควรวางตัวอย่างไร
ควรเข้าหาฝ่ายใดมากน้อยเพียงไร เพื่อความมั่นคงการอยู่รอดของรัฐบาลตน ไม่สนใจว่าใครเป็นประชาธิปไตยหรือไม่
รัฐบาลสหรัฐถอยห่างจากทุนนิยมเสรีเพียงไร
โดยทั่วไปประเทศต่างๆ มักเป็นสมาชิกองค์การค้าโลก
(ยึดหลักการค้าเสรี) บางประเทศเข้าร่วมกลุ่มความร่วมมือทางเศรษฐกิจระดับภูมิภาค
เกือบทุกประเทศมีข้อตกลงการค้าเสรี การค้าทวิภาคีกับประเทศต่างๆ มากมาย BRICS มีฐานะเป็นกลุ่มความร่วมมือทางเศรษฐกิจกลุ่มหนึ่งในหลายกลุ่ม
BRICS
จึงเป็นโอกาสของนานาชาติที่จะเข้าร่วมตามความสมัครใจ ตามความเหมาะสม
ความจริงแล้วมีความร่วมมือใหม่เกิดขึ้นเป็นระยะ
เมื่อพฤษภาคม 2023 ประธานาธิบดีโจ
ไบเดนจัดตั้งกรอบเศรษฐกิจอินโด-แปซิฟิก (Indo-Pacific Economic Framework หรือ IPEF) กล่าวว่า
"อนาคตทางเศรษฐกิจของศตวรรษที่ 21
จะถูกเขียนโดยภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก" และ
"เรากำลังเขียนกฎเกณฑ์ขึ้นมาใหม่" ถ้าเป็นจริงดังว่าจะเป็นข้อตกลงที่มีประโยชน์สูงมาก
คุณค่าของ
IPEF อาจเหนือกว่า BRICS ก็เป็นได้
BRICS จึงเป็นเพียงอีกโอกาสจากที่มีอยู่นับสิบนับร้อย ส่วนกลุ่มไหนจะมีคุณค่ามากน้อยเพียงไรต้องพิจารณาตามความจริง ตามการพัฒนาของกลุ่มและตามบริบทของแต่ละประเทศ
บ้างได้ประโยชน์มากบ้างได้ประโยชน์น้อย
ณ ตอนนี้ BRICS ตั้งใจสร้างกลุ่มที่เป็นตัวของตัวเองไม่อยู่ใต้อิทธิพลรัฐบาลสหรัฐกับพวก โดยระวังไม่ยั่วยุแบ่งขั้วตามแนวคิดสงครามเย็นใหม่
แม้บางสมาชิกจะเป็นฝ่ายตรงข้ามถูกสหรัฐปิดล้อมมานานแล้ว ส่วนอนาคตความเป็นขั้วจะเด่นชัดขึ้นหรือไม่นั้นไม่ง่ายที่จะอธิบาย
เพราะจุดยืนสมาชิก BRICS หลากหลาย
บางประเทศเลือกที่จะอยู่ทั้ง 2 ข้าง มองว่า BRICS คืออีกหนึ่งกลุ่มหนึ่งโอกาสดังที่นานาชาติมักเข้าหลายกลุ่ม ร่วมมือกับหลายประเทศ
แสวงจุดร่วมสงวนจุดต่าง การรับสมาชิกใหม่ 6 ประเทศเป็นอีกหลักฐานที่ดี
------------------------------
บรรณานุกรม :1. ไบเดนเปิดตัว 'กรอบเศรษฐกิจอินโด-แปซิฟิก' - ไทยเข้าร่วมด้วย. (2022,
May 23). VOA Thai. Retrieved from
https://www.voathai.com/a/biden-launches-indo-pacific-economic-framework-/6585473.html
2. Chinese
president shares thoughts on world's next decade at BRICS Business Forum.
(2018, July 26). Xinhua. Retrieved from http://www.xinhuanet.com/english/2018-07/26/c_137348275.htm
3. Full text of
BRICS Summit Johannesburg Declaration. (2018, July 27). Xinhua.
Retrieved from http://www.xinhuanet.com/english/2018-07/27/c_129921358.htm
4. Full text of
Chinese president's speech at BRICS Business Forum in South Africa. (2018, July
26). Xinhua. Retrieved from
http://www.xinhuanet.com/english/2018-07/26/c_129920686.htm
5. Lavrov: BRICS
‘Can Become One of Pillars of New World Order’. (2023, August 21). Sputnik
Globe. Retrieved from https://sputnikglobe.com/20230821/lavrov-brics-can-become-one-of-pillars-of-new-world-order-1112756353.html
6. President of
Russia. (2023, August 22). Video Address to the Participants in the
BRICS Business Forum. Retrieved from
http://en.kremlin.ru/events/president/news/72085
8. Xi says BRICS
important force in shaping int'l landscape. (2023, August 24). Xinhua.
Retrieved from
https://english.news.cn/20230824/e9727a06c97d421484c1ee32dd340b16/c.html
-----------------
