ไบเดนกับมาร์กอส จูเนียร์ กระชับความเป็นพันธมิตร
รัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์แสดงตัวเป็นมิตรจีนและอเมริกาพร้อมกัน แต่ผูกความมั่นคงใกล้ชิดอเมริกามากขึ้น แม้บอกว่าไม่ใช้ต้านจีนแต่ไม่สมเหตุผลเท่าไรนัก
.jpg)
ต้นเดือนพฤษภาคมเฟอร์ดินานด์ มาร์กอส จูเนียร์ (Ferdinand Marcos Jr.) ประธานาธิบดีฟิลิปปินส์กระชับความร่วมมือกับรัฐบาลไบเดนหลายเรื่องโดยเฉพาะด้านการทหาร
ความจำเป็นของฟิลิปปินส์ :
ประการแรก การหาปลาในพื้นที่ทับซ้อน
ฟิลิปปินส์มีปัญหาพื้นที่ทับซ้อนทางทะเลกับจีน ทุกปีเมื่อกลุ่มเรือประมงจีนนับร้อยนับพันมาจับปลาในพื้นที่ทับซ้อนจึงขัดแย้งกับชาวประมงฟิลิปปินส์ เป็นข่าวครึกโครมเสมอ แต่กองทัพฟิลิปปินส์อ่อนแอไม่อาจสกัดฝ่ายจีน ความช่วยทางทหารจากสหรัฐน่าจะก่อประโยชน์ เป็นที่เรียกร้อง ในการเจรจาล่าสุดรับปากว่าจะให้เรือยามฝั่ง 4 ลำ
ไบเดนกล่าวต่อมาร์กอส จูเนียร์ว่า “สหรัฐยึดมั่นข้อตกลงปกป้องฟิลิปปินส์แน่นอน รวมถึงทะเลจีนใต้ ช่วยปรับปรุงกองทัพให้ทันสมัย ย้ำฟิลิปปินส์กับสหรัฐเป็นพันธมิตรที่ดีต่อกันและจะดีขึ้นอีก ปรับใช้ “Bilateral Defense Guidelines” ฉบับใหม่
ประการที่ 2 แนวคิดจีนสร้างกำแพงยักษ์ (Great Wall) ทางทะเลจีนใต้
ส่วนหนึ่งกินลึกเข้ามาในทะเลฟิลิปปินส์ตะวันตก แม้คณะอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ (international arbitral tribunal) พิพากษาว่าการที่ทางการจีนอ้างความเป็นเจ้าของโดยใช้เส้นประ 9 เส้น (nine-dash line) นั้นเป็นโมฆะ ไม่สามารถใช้สิทธิ์จากประวัติศาสตร์อ้างความเป็นเจ้าของ การอ้างสิทธิ์ของจีนจึงไม่ชอบด้วยกฎหมาย
ทุกวันนี้จีนสะสมกำลังต่อเนื่อง ขยายสนามบิน ติดตั้งขีปนาวุธหลายชนิดตามเกาะแก่งที่ Woody Island, Fiery Cross Reef, Mischief Reef และ Subi Reef กองกำลังทางเรือที่ขยายตัว เรือบรรทุกเครื่องบินล้วนมีส่วนช่วยเคลื่อนไหวครอบครองตามจุดยืนเป็นพื้นที่ของตน
กองเรือติดอาวุธขนาดเล็ก (เรือประมงติดอาวุธ) ที่น่าจะสัมพันธ์กับทางการจีนมักแล่นมาแถบนี้ พวกนี้เตรียมตัวมาดี มีระบบเก็บข้อมูล ปัญหาคือกองทัพเรือฟิลิปปินส์อ่อนแอเกินไป จำต้องอาศัยกองเรืออเมริกันเข้าช่วย แต่สหรัฐไม่ขอยุ่งเกี่ยวกับเรือติดอาวุธเล็กๆ แบบนั้น
รัฐบาลชุดที่แล้วของโรดริโก ดูเตร์เต (Rodrigo Duterte) ไม่ให้ความสำคัญกับเรื่องนี้ ดำเนินนโยบายใกล้ชิดจีน พูดเสมอว่าหากทำสงครามฟิลิปปินส์ไม่อาจชนะได้เลย
ปกติถ้าพูดภาพรวม รัฐบาลสหรัฐจะพูดถึงเอเชีย-แปซิฟิกที่เสรีและเปิดกว้าง แต่รอบนี้ข่าวที่ปรากฎให้ความสำคัญกับประเด็นไต้หวัน ทั้งนี้อาจเป็นเพราะสหรัฐมุ่งใช้ฐานทัพในฟิลิปปินส์เพื่อการนี้ สอดคล้องข้อตกลง EDCA
ประการที่ 3 การค้าการลงทุน
มีข้อมูลว่าในการเจรจารอบนี้ผู้นำฟิลิปปินส์ให้ความสำคัญการค้าการลงทุนมากกว่าประเด็นภูมิรัฐศาสตร์ ข้อนี้เป็นผลประโยชน์ที่เป็นรูปธรรมมากกว่า อยากได้จากทุกประเทศไม่เกี่ยงว่าสหรัฐหรือจีน
ปีที่แล้ว 2022 ฟิลิปปินส์ขายสินค้าแก่สหรัฐเพียง 11,000 ล้านดอลลาร์ ในขณะที่เพื่อนบ้านส่งออกมากกว่านับสิบเท่า ปี 2020 เอกชนสหรัฐลงทุน 5,200 ล้านดอลลาร์ในขณะที่ไปลงทุนประเทศเพื่อนบ้านหลายแสนล้านดอลลาร์ ส่วนหนึ่งเพราะเพื่อนบ้านมีระบบโครงสร้างพื้นฐานรองรับดีกว่า
ประการที่ 4 การทูตอย่างระมัดระวัง
ประธานาธิบดีมาร์กอส จูเนียร์กล่าวว่าไม่สนับสนุนพฤติกรรมยั่วยุใดๆ ที่นำฟิลิปปินส์เข้าพัวพันด้วย ไม่อนุญาติใช้ฟิลิปปินส์เป็นฐานปฏิบัติการทางทหาร
ฟิลิปปินส์เหมือนหลายประเทศดำเนินการทูตอย่างระมัดระวัง ใกล้ชิดอเมริกาด้านความมั่นคงในขณะที่ค้าขายกับจีนมากกว่า จีนลงทุนหลายโครงการ ต้องระมัดระวังไม่กระทบมหาอำนาจชาติใดชาติหนึ่งจนเป็นภัยต่อตนเอง ชาติสมาชิกอาเซียนบางประเทศกังวลจีนที่ก้าวขึ้นมา มีอิทธิพลต่อภูมิภาคมากขึ้นทุกที จำต้องร่วมมือสหรัฐถ่วงดุลจีน
ประการที่ 5 ข้อตกลงความมั่นคงกับสหรัฐ
ปลายเดือนเมษายน 2014 ประธานาธิบดีบารัก โอบามากล่าวยอมรับการคงอยู่ของสนธิสัญญาป้องกันประเทศ (Mutual Defense Treaty) ที่ทำกับฟิลิปปินส์ตั้งแต่ปี ค.ศ.1951 “สนธิสัญญาดังกล่าวมีความว่าประเทศเราทั้งสองได้ให้คำมั่นสัญญาต่อกัน” ที่จะป้องกันอีกฝ่ายหากถูกกองกำลังต่างประเทศโจมตี สหรัฐจึงยึดมั่นปกป้องฟิลิปปินส์ “สหรัฐอเมริกาจะรักษาคำมั่นดังกล่าว ผู้เป็นพันธมิตรจะไม่มีวันโดดเดี่ยว”
สมัยรัฐบาลอากีโนลงนามข้อตกลงความมั่นคงทวิภาคีฉบับใหม่ Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) มีอายุ 10 ปี อนุญาตให้ทหารสหรัฐปรากฏตัวในประเทศฟิลิปปินส์ สามารถใช้ฐานทัพบางแห่ง เป็นท่าเทียบเรือและเป็นฐานบินชั่วคราว
ล่าสุดนอกจากขยาย EDCA แล้วยังปรับปรุง “new bilateral defense guidelines” แนวทางทวิภาคีด้านการป้องกันประเทศที่มีมานานแล้ว ให้สอดคล้องกับบริบทซับซ้อนในปัจจุบัน
Lloyd Austin รมต.กลาโหมกล่าวต่อมาร์กอส จูเนียร์ว่า “เราเป็นครอบครัวเดียวกัน เราจะช่วยเหลือกันเสมอ” เป็นเพื่อนและพันธมิตรที่ตัดขาดกันไม่ได้หลายทศวรรษแล้ว มีสนธิสัญญา Mutual Defense Treaty พวกเรายึดถือหลักประชาธิปไตย ต้องการให้เอเชีย-แปซิฟิกเสรีและเปิดกว้าง จะเผชิญความท้าทายร่วมกัน ด้านผู้นำฟิลิปปินส์ชี้ว่า 2 ประเทศจะมีอนาคตที่สดใสยิ่งร่วมกัน
อีกข้อตกลงคือสร้างความร่วมมือ 3 ฝ่าย สหรัฐ-ญี่ปุ่น-ฟิลิปปินส์ ชี้ฟิลิปปินส์เผชิญสถานการณ์ที่ซับซ้อนมาก ย้ำว่าจะไม่เข้าร่วมความขัดแย้งระหว่างจีนกับสหรัฐ ไม่เป็นฐานปฏิบัติการทางทหารในความขัดแย้งดังกล่าว อาจตีความว่า สหรัฐกำลังสร้างนาโตเอเชียแบบหลวมๆ ถ้าคิดว่าความร่วมมือ 3 ฝ่าย สหรัฐ-ญี่ปุ่น-ฟิลิปปินส์สัมพันธ์กับความร่วมมือทางทหารไตรภาคีสหรัฐ-ญี่ปุ่น-เกาหลีใต้
จะดีหรือร้ายมากกว่า :
ฟิลิปปินส์หวังรักษาอธิปไตย ผลประโยชน์ในพื้นที่ทับซ้อน สกัดเรือประมงจีน ข้อนี้ติดตามได้แน่ว่าจะเป็นจริงแค่ไหน ฐานทัพหลายแห่งที่ให้อเมริกาใช้ กองเรือที่ 7 ของอเมริกาสามารถบรรลุเป้าหมายที่รัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์คาดหวังได้หรือไม่
รัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์แสดงท่าทีที่ดีต่อจีนด้วย แต่ความร่วมมือกับสหรัฐล่าสุดชวนให้สงสัยว่าจะกระทบสัมพันธ์มากแค่ไหน
ประธานาธิบดีฟิลิปปินส์เผยว่าให้สหรัฐใช้ฐานทัพตามข้อตกลง EDCA ไม่ได้หมายถึงให้ใช้รุกรานโจมตีประทศใด “ไม่ใช่เพื่อต้านใคร ไม่ได้ต้านจีน” มีประโยชน์ด้านบรรเทาภัยพิบัติ เป็นคำชี้แจงที่ฟังไม่ขึ้น เพราะกำลังพูดว่าฐานทัพทหารเหล่านั้นใช้เพื่อบรรเทาภัยพิบัติ สวนทางยุทธศาสตร์สหรัฐอย่างสิ้นเชิง
Global Times สื่อจีนชี้ว่าฟิลิปปินส์พยายามรักษาสมดุลระหว่างจีนกับสหรัฐแต่ไม่สร้างสัมพันธ์เท่าเทียม ผูกความมั่นคงใกล้ชิดอเมริกามากขึ้น แม้รัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์จะบอกว่าไม่ใช้ต้านจีน ฟิลิปปินส์จะเสียมากกว่าได้ เสี่ยงมากขึ้น เอื้อยุทธศาสตร์อเมริกา นำสู่ความไร้เสถียรภาพมากกว่าสันติภาพ ปัญหาจะเกิดขึ้นเมื่อสหรัฐไม่รักษาคำพูดใช้ฐานทัพนอกข้อตกลง ลากฟิลิปปินส์เข้าสู่ความขัดแย้งรุนแรง เมื่อถึงเวลานั้นทุกอย่างอาจสายเกินแก้ รัฐบาลฟิลิปปินส์ควรเข้าใจว่าฐานทัพคือฐานทัพไม่ได้ตั้งไว้เพื่อช่วยเหลือภัยพิบัติตามคำชี้แจงของมาร์กอส จูเนียร์
ที่ผ่านมารัฐบาลมาร์กอส จูเนียร์แสดงตัวเป็นมิตรกับจีนและอเมริกาพร้อมกัน ตามยุทธศาสตร์รักษาสมดุล การกระชับพันธมิตรความั่นคงกับสหรัฐล่าสุดชี้ว่าใกล้ชิดอเมริกาด้านทางทหาร โดยเข้าใจว่ามีความขัดแย้งเรื่องน่านน้ำทับซ้อนกับจีน เพียงแต่รัฐบาลชุดนี้เลือกดึงอเมริกาเข้ามา ท่ามกลางประเด็นไต้หวันกำลังเข้มข้นและอาจเข้มข้นขึ้นในอีก 2-3 ปีข้างหน้า เมื่อถึงเวลานั้นฟิลิปปินส์จะมีบทบาทอย่างไรเป็นเรื่องน่าติดตาม
อาจมองภาพใหญ่ว่ารัฐบาลฟิลิปปินส์สลับใช้นโยบายอิงสหรัฐกับอิงจีน ปรับสมดุลตามบริบท ผลประโยชน์ในแต่ละช่วง
--------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง :
มาร์กอส จูเนียร์ฟื้นสัมพันธ์ฟิลิปปินส์-จีนสัมพันธ์ฟิลิปปินส์-จีนภายใต้รัฐบาลชุดนี้จะเป็นไปด้วยดีแต่ไม่ทิ้งสหรัฐ เพียงแต่รัฐบาลสหรัฐไม่อาจแทรกแซงข้อพิพาททะเลจีนใต้โดยยืมมือมาร์กอส จูเนียร์
1. AFP gets ships, planes as part of defense pact with US. (2023, May 3). inquirerdotnet. Retrieved from https://globalnation.inquirer.net/214297/afp-gets-ships-planes-as-part-of-defense-pact-with-us
2. Aggression in West PH Sea: China’s maritime ‘Great Wall’ plan. (2023, May 4). inquirerdotnet. Retrieved from https://globalnation.inquirer.net/214202/aggression-in-west-ph-sea-chinas-maritime-great-wall-plan?utm_source=gallery&utm_medium=direct
3. Biden-Marcos meet more superlatives than substance. (2023, May 3). Asia Times. Retrieved from https://asiatimes.com/2023/05/biden-marcos-meet-more-superlatives-than-substance/
4. Collinson, Stephen. (2014, April 29). Obama ignites Chinese anger as he warns against force. Arab News/AFP. Retrieved from http://www.arabnews.com/news/562996
5. Council on Foreign Relations. (2023, May 2). President Marcos Jr. Meets With President Biden—But the U.S. Position in Southeast Asia is Increasingly Shaky. Retrieved from https://www.cfr.org/blog/president-marcos-jr-meets-president-biden-us-position-southeast-asia-increasingly-shaky
6. Manila dancing to Biden's destructive tune: China Daily editorial. (2023, May 3). China Daily. Retrieved from https://global.chinadaily.com.cn/a/202305/03/WS64524d9aa310b6054fad0d76.html
7. Marcos Jr in US with money, guns and China on his mind. (2023, May 1). Asia Times. Retrieved from https://asiatimes.com/2023/05/marcos-jr-in-us-with-money-guns-and-china-on-his-mind/
8. Marcos says US access to Philippine bases not meant for 'offensive action'. (2023, May 5). Channel News Asia. Retrieved from https://www.channelnewsasia.com/asia/us-access-philippines-bases-not-offensive-action-china-taiwan-marcos-jr-3465731
9. PH, US to sign access pact Monday. (2014, April 27). inquirer.net /AP. Retrieved from http://globalnation.inquirer.net/102874/us-philippines-reach-deal-on-troops
10. Philippines becomes surprise Biden friend in the fight against China. (2023, May 3). The Hill. Retrieved from https://thehill.com/policy/defense/3984710-biden-finds-a-new-friend-in-the-fight-against-china/
11. Philippines warned of being dragged into Taiwan Straits situation by domineering US. (2023, May 6). Global Times. Retrieved from https://www.globaltimes.cn/page/202305/1290194.shtml
12. We have your back in South China Sea – Austin to Marcos. (2023, May 4). inquirerdotnet. Retrieved from https://globalnation.inquirer.net/214449/austin-to-marcos-were-your-family-we-have-your-back-in-south-china-sea?utm_source=gallery&utm_medium=direct
13. U.S., Philippine leaders agree to push 3-way cooperation with Japan. (2023, May 1). Kyodo News. Retrieved from https://english.kyodonews.net/news/2023/05/08761e878fe8-update2-us-philippine-leaders-agree-to-push-3-way-cooperation-with-japan.html
-----------------------
