มาร์กอส จูเนียร์ฟื้นสัมพันธ์ฟิลิปปินส์-จีน
สัมพันธ์ฟิลิปปินส์-จีนภายใต้รัฐบาลชุดนี้จะเป็นไปด้วยดีแต่ไม่ทิ้งสหรัฐ เพียงแต่รัฐบาลสหรัฐไม่อาจแทรกแซงข้อพิพาททะเลจีนใต้โดยยืมมือมาร์กอส จูเนียร์
ต้นปี
2023 เฟอร์ดินานด์ มาร์กอส จูเนียร์ (Ferdinand
Marcos Jr.) ประธานาธิบดีฟิลิปปินส์เยือนจีนอย่างเป็นทางการ
กระชับความสัมพันธ์ทวิภาคีที่มีมาแต่ครั้งอดีต
ขยายความร่วมมือหลากหลายโดยเฉพาะด้านเกษตรกรรม สาธารณูปโภค พลังงาน ประชาชนเดินทางไปมาหาสู่กัน
เน้นพัฒนาเกษตรทันสมัย การผลิตสินค้าอุตสาหกรรมภายใต้ห่วงโซ่อุปทานร่วมกัน
ระบบสื่อสารสมัยใหม่ อี-คอมเมิร์ซ ความร่วมมือด้านพลังงานฟอสซิสและพลังงานสะอาด
ร่วมสำรวจแหล่งพลังงานในทะเลจีนใต้ จีนจะซื้อสินค้าเกษตรฟิลิปปินส์มากขึ้น
.jpg)
ชัยชนะของจีน ประโยชน์ที่ฟิลิปปินส์ได้
:
ประชุมสุดยอดฟิลิปปินส์-จีนครั้งนี้
ประกาศจุดยืนร่วม “แก้ไขความคิดต่างอย่างเหมาะสม” ต่อสถานการณ์ในทะเลจีนใต้ “ด้วยสันติวิธี” ไม่ให้ประเด็นนี้กระทบความสัมพันธ์รวม
ย้ำความสำคัญของการเดินเรือเสรีในแถบนี้
สังเกตว่าทั้งคู่ไม่เอ่ยว่าพื้นที่ส่วนใดเป็นของใคร
จะแก้ไขอย่างเหมาะสมเป็นกรอบกว้างๆ คำที่สำคัญคือ “ด้วยสันติวิธี”
ไม่ให้กระทบความสัมพันธ์อื่นๆ เป็นบทสรุปที่ชัดเจนเมื่อตกลงไม่ได้ว่าอาณาบริเวณพิพาทนั้นเป็นของใคร
รัฐบาลสหรัฐไม่สามารถใช้ประเด็นนี้เข้าแทรกแซงเหมือนกรณีไต้หวัน
ทะเลจีนใต้สามารถเป็นทั้งจุดขัดแย้งกับร่วมมือ
ถ้าไม่ขัดแย้งก็ร่วมมือกันได้ดี หากยึดความขัดแย้งระหว่างมหาอำนาจสถานการณ์จะตึงเครียด
ประเทศเล็กๆ ในภูมิภาคจะกลายเป็นเครื่องมือช่วงชิงของมหาอำนาจ
(ยูเครนเป็นตัวอย่างล่าสุด ยิ่งรบยิ่งพัง อนาคตยูเครนไม่อยู่ในมือของคนยูเครนอีกต่อไป)
ยุทธศาสตร์ความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฉบับล่าสุด “National Security Strategy
October 2022” ระบุชัดว่าอเมริกาต้องมีบทบาทในโลกมากกว่านี้
ตอนนี้โลกถูกแบ่งแยกไร้เสถียรภาพ ชาติมหาอำนาจเสี่ยงขัดแย้งมากขึ้น ตอนนี้เขตที่แข่งขันดุเดือดมากที่สุดคืออินโด-แปซิฟิกและกำลังขยายเป็นทั้งโลก
แข่งขันวางระเบียบความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในด้านต่างๆ ใน 10 ปีนี้เป็นช่วงสำคัญที่สุดห้วงเวลาชี้อนาคต
ถามว่าควรวางตำแหน่งที่เป็นมิตรร่วมมือกับทุกประเทศหรือยอมตกเป็นเครื่องมือของมหาอำนาจ
สมัยรัฐบาลเบนิกโน
อากีโนที่ 3 (Benigno Aquino III) ยึดแนวทางอิงสหรัฐ
ความขัดแย้งระหว่างฟิลิปปินส์-จีนรุนแรง รัฐบาลจีนลดการติดต่อทางเศรษฐกิจ
ทั้งจีนกับสหรัฐต่างมีนโยบายยกระดับการค้าการลงทุนกับอาเซียน
ประเด็นคืออาเซียนติดต่อการค้าเศรษฐกิจกับประเทศใดมากกว่า
การค้าการลงทุนผ่านข้อริเริ่มสายแถบและเส้นทาง
(Belt and Road Initiative: BRI) แม้มีเสียงวิพากษ์ เช่น
บางโครงการด้อยคุณภาพ บางโครงการขาดทุน ทำให้ประเทศร่วมโครงการเป็นหนี้จีน แต่นับวัน
BRI มีแต่จะเฟื่องฟู เพิ่มขึ้นทั้งเม็ดเงินกับประเทศที่เข้าร่วม
ล่าสุดภายใต้ BRI 2 ประเทศทำโครงการร่วมเกือบ 40 โครงการแล้ว หลายโครงการใช้เงินกู้เงินช่วยเหลือจากจีน ตั้งแต่การป้องกันโรคระบาด
บรรเทาภัยพิบัติ ก่อสร้างสาธารณูปโภค การเกษตร ฯลฯ และอนาคตจะเพิ่มอีกหลายโครงการ
ความจริงที่ลบล้างไม่ได้คือจีนเป็นคู่ค้ารายใหญ่ของฟิลิปปินส์และเป็นคู่ค้าที่มีโอกาสงามไม่ว่าเพื่อการส่งออกหรือนำเข้า
ด้วยความสัมพันธ์ที่ดีการค้าจึงไหลลื่น
จีนลงทุนในฟิลิปปินส์มากขึ้นหรือพูดอีกอย่างคือรัฐบาลฟิลิปปินส์นี่แหละเปิดทางให้จีนมาลงทุน
ประธานาธิบดีมาร์กอส จูเนียร์หวังว่านักลงทุนจีนจะเข้ามา ชาวจีนจะมาเที่ยว
2 ประเทศจะเดินหน้าโครงการสำรวจทรัพยากรธรรมชาติในทะเลจีนใต้ต่อไป
จับมือจีนแต่ไม่ทิ้งสหรัฐ :
มีตัวอย่างที่แสดงให้เห็นว่านโยบายต่างประเทศบางเรื่องยังอยู่ฝ่ายตะวันตก
เช่นฟิลิปปินส์โหวตสนับสนุนยูเครนอย่างแข็งขันในที่ประชุมสหประชาชาติต่างจากชาติสมาชิกอาเซียนหลายประเทศ
ก่อนหน้าประชุมสุดยอดกับจีน
ผู้นำฟิลิปปินส์กล่าวต่อแอนโทนี บลิงเคน (Antony Blinken)
รมต.ต่างประเทศสหรัฐว่าฟิลิปปินส์กับสหรัฐ
“มีความสัมพันธ์ใกล้ชิดมากเพราะเป็นความสัมพันธ์พิเศษ ....
และมีประวัติศาสตร์ร่วมกัน” สนับสนุนที่แนนซี เพโลซี (Nancy Pelosi) ประธานสภาผู้แทนราษฎรสหรัฐและคณะเยือนไต้หวันเมื่อต้นสิงหาคมปีก่อน จนเหตุการณ์ตึงเครียด
ในด้านเศรษฐกิจนักวิชาการบางคนเห็นว่าฟิลิปปินส์จะเป็นประเทศแรกๆ ที่เข้าร่วมกรอบเศรษฐกิจอินโด-แปซิฟิก
(Indo-Pacific Economic Framework: IPEF)
ความร่วมมือด้านความมั่นคงทางทหารเป็นส่วนที่ชัดเจนและสำคัญที่สุด ข้อตกลง
Enhanced Defense Cooperation Agreement (EDCA) ทำให้ทหารสหรัฐสามารถประจำการในฟิลิปปินส์ยาวนาน
อยู่ในฐานทัพหลายแห่งรวมทั้งฐานทัพอากาศ บางแห่งอยู่ที่หมู่เกาะ Mavulis กับ Fuga ทางตอนเหนือสุดใกล้ไต้หวัน รัฐบาลฟิลิปปินส์เห็นว่าเป็นประโยชน์ต่อการป้องกันประเทศ
ต่อความขัดแย้งในทะเลจีนใต้
โดยรวมแล้วการประชุมสุดยอดชี้ว่าสัมพันธ์ฟิลิปปินส์-จีนภายใต้รัฐบาลชุดนี้จะเป็นไปด้วยดี แต่ไม่ใช่หลักฐานว่ามาร์กอส จูเนียร์ทิ้งสหรัฐ
ฟิลิปปินส์ยังคงมีสัมพันธ์เก่าแก่ เป็นพันธมิตรเก่าแก่
เพียงแต่รัฐบาลสหรัฐไม่อาจแทรกแซงข้อพิพาททะเลจีนใต้โดยยืมมือรัฐบาลมาร์กอส
จูเนียร์
รวมความแล้วรัฐบาลมาร์กอส
จูเนียร์ต้องการเป็นมิตรที่ดีทั้งต่อจีนและอเมริกา
ทิศทางอาเซียน :
ต้นเดือนกันยายน
2022 ประธานาธิบดีมาร์กอส จูเนียร์กล่าวว่าตนกับผู้นำอินโดนีเซียมีความเห็นร่วมกันว่าอาเซียนเป็น
“ตัวสร้างสันติภาพ” โดยเฉพาะในยามที่สถานการณ์ภูมิภาคอ่อนไหว สิ่งที่อาเซียนต้องการคือสันติภาพในหมู่ชาติสมาชิก
การแข่งขันช่วงชิงระหว่างมหาอำนาจเป็นเรื่องเกิดขึ้นอยู่เสมอ
หาก 10 ชาติอาเซียนสามัคคีเป็นหนึ่งไม่ปล่อยให้ตัวเองเป็นเครื่องมือของมหาอำนาจ
เมื่อนั้นโอกาสที่ภูมิภาคจะสงบสุขย่อยมีมาก แต่ต้องระวังนักการเมืองบางคนบางกลุ่ม
บางสื่อที่พยายามเคลื่อนไหวให้อิงมหาอำนาจฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง ยูเครนเป็นตัวอย่างล่าสุดที่ประเทศเข้าสู่สถานการณ์เลวร้ายไม่อาจแก้ไขให้เหมือนเดิมอีกแล้ว
เพราะมีผู้นำแปลกๆ อย่างเซเลนสกี
สมาชิกอาเซียน
10 ประเทศมีระบอบการปกครองหลากหลาย มีบริบทต่างกัน
ภาพรวมอาเซียนจึงผันแปรไปตามสมาชิก
ฟิลิปปินส์เป็นตัวอย่างประเทศที่เมื่อรัฐบาลเปลี่ยนนโยบายอาจเปลี่ยนตาม บัดนี้รัฐบาลมาร์กอส
จูเนียร์ประกาศจะเป็นมิตรที่ดีกับจีน
เป็นอีกปัจจัยที่ชี้ว่าภาพรวมอาเซียนใกล้ชิดเป็นมิตรกับจีนทางเศรษฐกิจต่อไป
โดยไม่ทิ้งสหรัฐที่บางประเทศมีฐานะเป็นพันธมิตรเก่าแก่
มีสนธิสัญญาข้อตกลงด้านความมั่นคง อาเซียนขออยู่ร่วมกับมหาอำนาจอย่างสันติ
หวังการพัฒนามากกว่าความตึงเครียด :
นโยบายแม่บทของจีนประกาศชัดต้องการพัฒนาประเทศ
ต้องการทำมาค้าขายกับนานาชาติ การทำการค้าให้ประชาชนอยู่ดีมีสุขย่อมดีกว่าทำสงคราม
เป้าหมายนี้ไม่สำเร็จหากจีนทำสงครามหรือขัดแย้งรุนแรงกับเพื่อนบ้าน
คำถามคือหากมีประเด็นขัดแย้งที่แก้ไม่ตกจะทำอย่างไร ความขัดแย้งเรื่องอธิปไตยเหนือทะเลจีนใต้ที่ต่างฝ่ายต่างถอยไม่ได้
(จะมีรัฐบาลไหนที่ยอมสูญเสียดินแดน สูญเสียอธิปไตยให้อีกประเทศ) ทางออกคือแสวงจุดร่วมสงวนจุดต่าง
เน้นพัฒนามากกว่าเผชิญหน้า
ณ
วันนี้รัฐบาลฟิลิปปินส์ยังสามารถบริหารจัดการ 2 มหาอำนาจได้ดี
คำถามคือจะทำเช่นนี้ได้ตลอดไปหรือไม่ หากรัฐบาลสหรัฐในอนาคตเรียกร้องให้เลือกข้าง
ต้องการตั้งฐานทัพที่นี่ ประจำการกองทัพขนาดใหญ่ สถานการณ์ไต้หวันเข้าสู่จุดเดือด
ย้อนหลังความสัมพันธ์ฟิลิปปินส์-จีนคือสัมพันธ์ที่ปรับเปลี่ยนไปมาอยู่เสมอ
ไม่อาจปฏิเสธว่าบางรัฐบาลอิงสหรัฐ บางรัฐบาลเข้าหาจีนรัสเซียมากขึ้น รวมความแล้วรัฐบาลล่าสุดหวังเป็นมิตรกับทุกมหาอำนาจ
ขอบริหารจัดการความสัมพันธ์กับชาติมหาอำนาจทั้งหมด
-----------------------
1. Bongbong
Marcos: Asean will champion peace in troubled times. (2022, September 5). inquirerdotnet. Retrieved from https://globalnation.inquirer.net/206463/bongbong-marcos-asean-will-be-lead-agent-of-peace-during-difficult-times
2. China,
Philippines cement ties in new year. (2023, January 5). Xinhua. Retrieved
from http://eng.chinamil.com.cn/view/2023-01/05/content_10210008.htm
3. China,
Philippines to manage South China Sea differences peacefully. (2023, January 5).
Kyodo News. Retrieved from https://english.kyodonews.net/news/2023/01/402db48925d4-china-philippines-to-manage-s-china-sea-differences-peacefully.html
4. China-Philippines
ties enter ‘new golden age,’ cooperation to be greatly enhanced. (2023, January
5). Global Times. Retrieved from https://www.globaltimes.cn/page/202301/1283214.shtml
5. Marcos Jr looks to China for money, US for muscle. (2022,
November 1). Asia Times. Retrieved from
https://asiatimes.com/2022/11/marcos-jr-looks-to-china-for-money-us-for-muscle/
6. Marcos Jr reboots Duterte’s foreign policy. (2022,
July 6). Asia Times. Retrieved from https://asiatimes.com/2022/07/marcos-appointments-risk-ructions-with-the-dutertes/
7. Marcos’ visit
makes China-Philippines ‘tension’ collapse on itself: Global Times editorial.
(2023, January 5). Global Times. Retrieved from https://www.globaltimes.cn/page/202301/1283154.shtml
8. This Asian
country is strategically critical to both China and the US. Who will it choose?
(2023, January 6). RT. Retrieved from https://www.rt.com/news/569437-philippines-china-us-relations/
9. The White House.
(2022, October 11). National Security Strategy 2022. Retrieved from https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2022/10/Biden-Harris-Administrations-National-Security-Strategy-10.2022.pdf
10. US, Philippines
flex alliance in heat of Taiwan crisis. (2022, August 8). Asia Times. Retrieved
from
https://asiatimes.com/2022/08/us-philippines-flex-alliance-in-heat-of-taiwan-crisis/
-----------------------
