ผลเมื่อชาติอาหรับญาติดีกับอิสราเอล
การปรับความสัมพันธ์อิสราเอลกับชาติอาหรับเป็นกรณีน่าศึกษา จากศัตรูที่อยู่ร่วมโลกไม่ได้แต่นับวันความเป็นศัตรูหดหาย อุดมการณ์เปลี่ยนได้ เป้าหมายเปลี่ยนไป เปิดเผยชัดเจนกว่าเดิม
13
สิงหาคม สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์กับอิสราเอลประกาศสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตระดับปกติตามข้อตกลง
Abraham Accords Peace Agreement แถลงการณ์ร่วมระบุว่าเป็นวันแห่งประวัติศาสตร์
ก้าวย่างสำคัญของสันติภาพตะวันออกกลาง เดือนถัดมา 11 กันยายน บาห์เรนประกาศสถาปนาการทูตกับอิสราเอลเช่นกันตามแถลงการณ์
Declaration of Peace, Cooperation, And Constructive Diplomatic and
Friendly Relations และได้ร่วมลงนามใน The Abraham Accords
Declaration
สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ (UAE) ไม่ใช่ประเทศแรกในกลุ่มภูมิภาคตะวันออกกลาง
(ในที่นี้รวมอียิปต์) ที่ญาติดีกับอิสราเอล ก่อนหน้านี้อียิปต์กับจอร์แดนได้ลงนามสันติภาพกับอิสราเอลเมื่อปี
1979 กับ 1994 ตามลำดับ
สถาปนาความสัมพันธ์ระดับปกติหมายถึงอะไร
:
มีการพูดถึงสันติภาพ
แก้ปัญหาปาเลสไตน์ด้วยสันติวิธี ยังมีประเด็นสำคัญๆ ที่ควรเอ่ยถึง ได้แก่
ประการแรก
ยอมรับอธิปไตยอิสราเอล
หลายสิบปีที่ผ่านมาอิสราเอลเป็นรัฐเถื่อนในสายตาโลกอาหรับ
มุสลิมพากันต่อต้าน บัดนี้ UAE กับบาห์เรนคือ 2 ประเทศอาหรับล่าสุดที่ยอมรับการมีอยู่ของประเทศนี้ เป็นชัยชนะครั้งสำคัญของอิสราเอลเพราะสู้มาตลอดให้นานาชาติยอมรับรัฐชาติแห่งนี้
นับจากนี้จะทำมาค้าขายกัน
ไม่ช้าไม่นานคนยิวจะไปลงทุนในรัฐอาหรับ นักท่องเที่ยว 2
ชาติเดินทางไปมาหาสู่ นี่คือตัวอย่างผลที่จับต้องได้ของการสถาปนาการทูต
ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศทั่วไป
ประการที่
2 ประเด็นศาสนา
1948
เมื่อยิวประกาศสถาปนารัฐอิสราเอล ชาวปาเลสไตน์ผู้อยู่อาศัยเดิมจำนวนหนึ่งถูกขับไล่ออกจากถิ่นอาศัยกลายเป็นชนวนขัดแย้งระหว่างอิสราเอลกับชาติอาหรับอย่างรุนแรง
เกิดสงครามถึง 5 ครั้ง บาดเจ็บล้มตายนับหมื่น ความขัดแย้งนี้ไม่เป็นเพียงเรื่องการเมืองระหว่างประเทศ
มุสลิมทั่วโลกจำนวนมากตีความว่าเป็นเรื่องศาสนาด้วย มุสลิมบางคนถือว่าคนยิวโดยเฉพาะพวกไซออนิสต์เป็นศัตรูที่อยู่ร่วมโลกไม่ได้
แต่นับจากนี้อิสราเอลคือมิตรประเทศดังเช่นมิตรประเทศอื่นๆ
The
Jerusalem Post สื่ออิสราเอลนำเสนอข่าวว่าสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์เริ่มปรับแก้หนังสือเรียนของเด็กชั้น
1-12 เรื่องการญาติดีกับอิสราเอลในคำสอนศาสนา (Moral Education) ระบุประโยชน์ของสันติภาพระหว่างยิวกับอาหรับ
การยอมรับคนต่างเชื้อชาติต่างศาสนา
เนื้อหาตอนหนึ่งใน Abraham Accords Peace Agreement ระบุชัดว่าทั้งอาหรับกับยิวต่างเป็นลูกหลานของอับราฮัม
(Abraham) ความจริงแล้วในภูมิภาคตะวันออกกลางประกอบด้วยมุสลิม
ยิว พวกนับถือคริสต์ และผู้นับถือศาสนาความเชื่ออื่นๆ แม้แตกต่างแต่ปรารถนาอยู่ร่วมกัน
(spirit of coexistence)
ด้วยความเข้าใจและเคารพซึ่งกันและกัน
เรื่องนี้เป็นประเด็นอ่อนไหว วิพากษ์ได้มากมายหากพูดในมุมศาสนา
ประเด็นในอนาคต :
นอกจากประเด็นรูปธรรมที่เกิดขึ้นแล้วข้างต้น
ยังมีประเด็นอนาคตที่ต้องขบคิด อย่างน้อย 2 ประการ
ประการแรก
หยุดลุกล้ำดินแดนได้หรือ
การเข้าใจเรื่องลุกล้ำดินแดนต้องเริ่มจากนโยบายของรัฐบาลอิสราเอล
เมื่อพฤษภาคมที่ผ่านมานายกฯ
เนทันยาฮูประกาศย้ำต้องผนวกพื้นที่ส่วนใหญ่ของเวสต์แบงก์ให้เป็นส่วนหนึ่งของประเทศอิสราเอล
เพื่อบันทึกอีกหน้าประวัติศาสตร์ความรุ่งเรืองของลัทธิไซออนิสต์ (Zionism) พวกปาเลสไตน์จำต้องยอมรับ ล่าสุดคนยิวราว 4 แสนคนตั้งถิ่นฐานอาศัยในเวสต์แบงก์
อิสราเอลมีแผ่นดินมากขึ้น มั่นคงกว่าเดิม บนความสูญเสียของคนปาเลสไตน์หลายล้านคน (กว่า
5.3 ล้านคนที่อยู่ในค่ายผู้ลี้ภัยเกือบ 7 ทศวรรษแล้ว)
บุตรเขยประธานาธิบดีทรัมป์
จาเร็ด คุชเนอร์ (Jared Kushner)
ผู้มีบทบาทสำคัญต่อการปรับความสัมพันธ์กล่าวว่า “อะไรก็เป็นไปได้” เมื่ออาหรับญาติดีกับอิสราเอล
ชี้ว่าคนตะวันออกกลางเลิกยึดติดความขัดแย้งในอดีต ต้องการแบ่งปันโอกาสร่วมกัน ทำธุรกิจร่วมกัน
เรียนรู้จักกันและกัน
แนวคิดของคุชเนอร์แนะให้ลืมอดีตเพื่อก้าวสู่อนาคตร่วมกัน
แต่ที่คุชเนอร์ไม่เอ่ยถึงคือทุกวันนี้อิสราเอลไม่หยุดลุกล้ำดินแดนปาเลสไตน์
ชาวปาเลสไตน์หลายล้านคนยังทนทุกข์ ไร้อนาคต เรื่องราวเหล่านี้ยังคงกำลังดำเนินต่อไป
ไม่ได้จบเพื่อเริ่มต้นกันใหม่
ผู้นำอาหรับบางคนกล่าวว่าพวกเขาไม่ได้ทอดทิ้งปาเลสไตน์
ควรถามกลับว่าปาเลสไตน์จะได้ดินแดนคืนหรือไม่ เมื่อไหร่ ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น ...
คำว่าสันติภาพที่ทำกับอิสราเอลหมายถึงอะไรกันแน่ ข้อตกลงระบุชัดว่าสนับสนุนการเจรจาตามแนวทาง
two-state solution แต่ไม่มีคำสัญญาว่าอิสราเอลจะคืนดินแดนแก่ปาเลสไตน์
การปรับสัมพันธ์การทูตรอบนี้คล้ายกรณีประชุมสุดยอดที่แคมป์เดวิด 1978 อียิปต์กับอิสราเอลได้ลงนามในสนธิสัญญาสันติภาพฉบับสมบูรณ์ นายเมเนเฮม
เบกิน (Menachem Begin) นายกฯ
อิสราเอลสมัยนั้นให้สัญญาว่าจะไม่ตั้งถิ่นฐานเพิ่มเติมในเขตเวสต์แบงก์ ในขณะที่ชาติอาหรับเห็นว่าอียิปต์เป็นคนทรยศ
ชาวปาเลสไตน์เห็นว่าตนถูกชาติอาหรับทอดทิ้ง
ถ้าทบทวนอดีตจะพบว่าตั้งแต่อียิปต์กับจอร์แดนญาติดีกับอิสราเอล
การรุกคืบกินดินแดนยังคงดำเนินต่อเนื่อง ไม่มีทีท่าว่าปาเลสไตน์จะได้คืน อียิปต์กับจอร์แดนยังคงความสัมพันธ์ตามปกติกับอิสราเอลต่อไปแม้นานาชาติจะประณามอิสราเอลทุกปีก็ตาม
บัดนี้ประเทศที่ครั้งหนึ่งเคยประณามอียิปต์ได้เดินตามรอยอียิปต์แล้ว
ต้องยอมรับว่าการสถาปนาการทูตไม่เป็นประโยชน์ต่อการคืนดินแดนแก่ปาเลสไตน์
และต้องยอมรับว่าไม่มีประเทศใดสามารถหยุดอิสราเอล
นายมาห์มูด
อับบาส (Mahmoud Abbas) ประธานาธิบดีปาเลสไตน์กล่าวว่า
UAE กับบาห์เรน “ทรยศต่อเยรูซาเล็ม มัสยิดอัล-อักซอร์ (Al-Aqsa
Mosque) ต่อประเด็นปาเลสไตน์ “
แต่ไม่ว่าปาเลสไตน์เจ้าของพื้นที่จะพูดอย่างไร
รัฐบาล UAE กับบาห์เรนยืนยันจุดยืนของตน
ประการที่
2 เยรูซาเล็มจะเป็นของอิสราเอลโดยสมบูรณ์หรือไม่
ย้อนประวัติศาสตร์ครั้งเมื่อก่อตั้งรัฐอิสราเอล
เยรูซาเล็มตะวันออกอยู่ใต้การควบคุมของจอร์แดน ต่อมาปี 1967 เกิดสงคราม 6 วัน (Six-Day
War) อิสราเอลเข้ายึดเยรูซาเล็มตะวันออกและประกาศผนวกเป็นส่วนหนึ่งของอิสราเอล
ปี 1994 อิสราเอลลงนามสันติภาพกับจอร์แดนๆ เป็นผู้ดูแลสถานศักดิ์สิทธิ์ของเขตตะวันออกนี้
สถานศักดิ์สิทธิ์ที่ว่ารวมถึงมัสยิดอัล-อักซอร์ (Al-Aqsa Mosque) กับโดมทองแห่งศิลา (Dome of the Rock)
ที่มีความสำคัญยิ่งต่อมุสลิมทั่วโลก
เมื่อไม่กี่ปีก่อนรัฐสภาอิสราเอลมีมติให้เยรูซาเล็มเป็นเมืองหลวงของอิสราเอล
เพราะพวกเขายึดถือเช่นนี้มาตลอด รัฐบาลสหรัฐกับอีกหลายประเทศยอมรับและย้ายสถานทูตของตนไปตั้งที่นั่น
เป็นการรุกคืบอีกครั้งและพูดกันหนาหูในหมู่มุสลิมว่าพวกไซออนิสต์กำลังพยายามควบคุมมัสยิดอัล-อักซอร์กับโดมทองแห่งศิลาอย่างเบ็ดเสร็จ
ความเป็นไปของเยรูซาเล็ม
มัสยิดอัล-อักซอร์และโดมทองแห่งศิลาเป็นเรื่องเกี่ยวข้องกัน ที่ผ่านมาอิสราเอลค่อยๆ
รุกคืบทำนองเดียวกับการรุกกินดินแดนปาเลสไตน์ เป็นประเด็นที่น่าติดตาม
จากศัตรูที่อยู่ร่วมโลกไม่ได้ ... :
ในทางวิชาการการปรับความสัมพันธ์ระหว่างอิสราเอลกับชาติอาหรับเป็นกรณีที่น่าศึกษา
จากศัตรูที่อยู่ร่วมโลกไม่ได้แต่นับวันความเป็นศัตรูหดหาย ความเป็นมิตรเด่นชัดขึ้นทุกที
ดังคำกล่าวที่ว่าไม่มีมิตรแท้ศัตรูถาวร อุดมการณ์เปลี่ยนได้ เป้าหมายเปลี่ยนไป
ไม่ว่าใครจะมองแง่บวกหรือลบ การเป็นมิตรระหว่างรัฐบาลอาหรับกับรัฐบาลอิสราเอลเป็นเรื่องจริง
ข้อตกลงปรับสัมพันธ์การทูตเป็นเพียงอีกก้าวหนึ่งที่เปิดเผย เป็นทางการ
อันที่จริงแล้วชาติอาหรับอื่นๆ
อาจเป็นมิตรกับอิสราเอลมานานแล้ว อยู่ที่ว่าจะเปิดเผยหรือยังปกปิด อยู่ที่ว่าจะยอมรับหรือไม่ยอมรับความจริง
บางคนคิดไปไกลถึงขั้นไซออนิสต์ครอบงำอาหรับ
4 ตุลาคม 2020
ชาญชัย
คุ้มปัญญา
(ตีพิมพ์ใน
คอลัมน์ “สถานการณ์โลก” ไทยโพสต์ ปีที่
24 ฉบับที่ 8728 วันอาทิตย์ที่ 4 ตุลาคม พ.ศ. 2563)
---------------------------
บทความที่เกี่ยวข้อง :
ซาอุฯ ร้องขอนานาชาติโดดเดี่ยวอิหร่านอีกครั้ง
เป็นอีกครั้งที่รัฐบาลซาอุฯ พยายามโดดเดี่ยวอิหร่าน ร้องขอนานาชาติช่วยกันคว่ำบาตรให้รุนแรงจริงจังกว่าเดิม แม้จะเป็นแนวทางที่ดำเนินมาหลายทศวรรษแล้ว เชิดชูความเป็นผู้นำมุสลิมโลกของซาอุฯ
1. Abraham Accord signing: top quotes from the signing
ceremony. (2020, September 16). The
Jerusalem Post. Retrieved from https://www.jpost.com/middle-east/two-states-settlements-not-part-of-israel-deals-with-uae-bahrain-642424
2. Ayatollah Khamenei: UAE betrayed the
Islamic world. (2020, September 1). Tehran
Times. Retrieved from https://www.tehrantimes.com/news/451905/Ayatollah-Khamenei-UAE-betrayed-the-Islamic-world
3. Fraser, T. G. (2004). The Arab-Israeli Conflict
(2nd Ed.). New York: Palgrave Macmillan.
4. Goldschmidt, Arthur Jr., Davidson, Lawrence. (2010). A
Concise History of the Middle East (9th Ed.). USA: Westview Press.
5. Israel and the Kingdom of Bahrain to establish 'full
diplomatic relations,' Trump says. (2020, September 11). CNN. Retrieved from https://edition.cnn.com/2020/09/11/politics/israel-bahrain-trump/index.html
6. Israel freezes Palestine annexation
for UAE ties. (2020, August 13). The
National. Retrieved from https://www.thenational.ae/world/gcc/israel-freezes-palestine-annexation-for-uae-ties-1.1063394
7. Israel to swear in unity govt, PM insists on West Bank
annexation. (2020, May 17). AFP.
Retrieved from https://www.afp.com/en/news/3954/israel-swear-unity-govt-pm-insists-west-bank-annexation-doc-1rr3b29
8. Jared Kushner hails historic Middle
East peace deals: 'Makes you realize that anything is possible'. (2020, September 15). Fox News.
Retrieved from https://www.foxnews.com/media/jared-kushner-historic-middle-east-peace-deal
9. Jordan warns Trump against Jerusalem recognition. (2017,
December 4). Hurriyet Daily News. Retrieved from
http://www.hurriyetdailynews.com/jordan-warns-trump-against-jerusalem-recognition-123495
10. Palestinian leader 'rejects and denounces' Israel-UAE
deal: statement. (2020, August 14). Reuters.
Retrieved from https://www.reuters.com/article/us-israel-emirates-trump-palestinians-ab/palestinian-leader-rejects-and-denounces-israel-uae-deal-statement-idUSKCN2592T5
11. Saudi Arabia calls for global action against Israeli
violations. (2020, June 17). Arab
News. Retrieved from https://www.jpost.com/israel-news/netanyahu-settlement-annexation-will-bring-peace-628320
12. Trump adviser sees more Arab,
Muslim partners for Israel after UAE deal. (2020, August
30). Reuters. Retrieved from https://www.reuters.com/article/us-israel-emirates-usa/trump-adviser-sees-more-arab-muslim-partners-for-israel-after-uae-deal-idUSKBN25Q07A
13. UAE begins teaching about normalization with Israel to
grades 1-12. (2020, September 15). The
Jerusalem Post. Retrieved from https://www.jpost.com/middle-east/uae-begins-teaching-about-normalization-with-israel-to-grades-1-12-642334
--------------------------
